
15 juli 2025
Gemba: De kracht van aanwezigheid op de werkvloer
In een tijd waarin dashboards, data en rapportages het bedrijfsleven domineren, dreigt een essentieel principe naar de achtergrond te verdwijnen: het belang van fysieke aanwezigheid op de werkvloer. Eén van de krachtigste managementinzichten komt van Taiichi Ohno, de grondlegger van het Toyota Productiesysteem. Zijn advies is simpel, maar impactvol: ga naar de plek waar het echt gebeurt – ofwel: ga naar gemba. Wat is Gemba? "Gemba" is een Japans woord dat letterlijk betekent: de echte plek. In bedrijfscontext verwijst het naar de plaats waar de waarde daadwerkelijk wordt gecreëerd. Dat kan de fabrieksvloer zijn, de klantenservicebalie, het magazijn, of ieder ander punt waar processen, mensen en klantinteractie samenkomen. Het is de plek waar je als leider moet zijn om écht te begrijpen wat er speelt in je organisatie. Waarom Gemba zo belangrijk is Taiichi Ohno was ervan overtuigd dat je vanuit een kantoor geen grip krijgt op de werkelijke gang van zaken. Excel-sheets en KPI-rapportages geven wel cijfers, maar geen context. Alleen door zelf te kijken, luisteren en ervaren op de werkvloer, kun je als manager of directeur betekenisvolle verbeteringen doorvoeren. ________________________________________ Laten we de belangrijkste voordelen van gemba op een rij zetten: 1. Directe waarneming: geen filter, geen ruis Door aanwezig te zijn op de werkvloer zie je met eigen ogen hoe processen verlopen. Je ontdekt knelpunten die in rapportages niet worden genoemd of die door de dagelijkse routine van medewerkers als ‘normaal’ worden beschouwd. Deze directe ervaring biedt inzicht dat je simpelweg niet via tussenrapportages krijgt. 2. Sneller en effectiever problemen oplossen Op gemba zie je niet alleen de symptomen van problemen, maar ook de onderliggende oorzaken. Hierdoor kun je sneller schakelen en oplossingen bedenken die structureel zijn, in plaats van tijdelijke pleisters te plakken. 3. Sterkere relaties en betere communicatie Door zichtbaar aanwezig te zijn, toon je betrokkenheid. Medewerkers voelen zich serieus genomen en zijn sneller geneigd om problemen, ideeën of suggesties te delen. Dit versterkt het vertrouwen, stimuleert eigenaarschap en bevordert open communicatie. 4. Stimulans voor innovatie en continu verbeteren Veel verbeterideeën komen van de werkvloer zelf. Tijdens gemba-bezoeken hoor je waar mensen dagelijks tegenaan lopen en welke creatieve oplossingen zij al toepassen. Door actief te luisteren, geef je ruimte aan bottom-up innovatie – de motor van elke lerende organisatie. ________________________________________ Hoe maak je van gemba een vast onderdeel van je leiderschap? Een effectieve gemba-aanpak vraagt meer dan af en toe ‘even langslopen’. Hier zijn een aantal praktische tips om van gemba een vast onderdeel te maken van je managementstijl: 1. Maak gemba-bezoeken structureel Plan regelmatig tijd in voor bezoeken aan de werkvloer. Dit hoeft geen uren te kosten, zolang het maar consequent gebeurt. Wekelijkse of tweewekelijkse rondes kunnen al een groot verschil maken. 2. Observeer zonder oordeel Laat je aannames los en observeer met een open blik. Stel jezelf de vraag: Wat gebeurt hier écht? Probeer niet meteen te oordelen of te corrigeren. Eerst begrijpen, dan pas sturen. 3. Stel open en gerichte vragen Goede vragen nodigen uit tot eerlijke en waardevolle gesprekken. Denk aan: • “Wat gaat hier goed?” • “Wat belemmert jou in je werk?” • “Welke verbeteringen zou jij zelf doorvoeren?” • “Wat zou er gebeuren als we dit proces anders inrichten?” 4. Documenteer en deel wat je ziet Maak aantekeningen van je observaties en bespreek deze met je team. Niet als kritiek, maar als uitnodiging tot gezamenlijke verbetering. Gemba wordt pas krachtig als je inzichten omzet in actie. ________________________________________ Gemba en Slim Consultancy Bij Slim Consultancy geloven we sterk in het principe van zien is begrijpen. Daarom nemen wij gemba-bezoeken standaard op in onze verander- en verbetertrajecten. Of het nu gaat om procesoptimalisatie, cultuurverandering of leiderschapsontwikkeling – we starten altijd op de plek waar het gebeurt. Want dáár ligt de waarheid. Tot slot: Gemba is geen trucje, maar een mindset Gemba is geen eenmalige actie, maar een manier van denken en handelen. Het vraagt van leiders om hun comfortabele vergaderstoel te verruilen voor veiligheidsschoenen of een headset. Om actief te observeren, écht te luisteren en continu te leren. De kracht van gemba ligt in de eenvoud: door aanwezig te zijn, zie je meer, leer je sneller en stuur je effectiever. En dat maakt het verschil tussen goed en excellent leiderschap.



